Skala Nutri-Score – co to jest i na czym polega?

Większość kupujących poświęca nie więcej niż kilka sekund na sprawdzenie etykiet spożywczych, zanim dokona wyboru*. To oznacza, że dla wielu z nich znaczenie ma wyłącznie przednia, uproszczona etykieta. Doskonale znane są nam symbole oznaczające żywność przyjazną osobom na diecie roślinnej czy bezglutenowej. Za sprawą oznakowań wprowadzanych w Polsce przez Carrefour rozgłos zyskała także skala Nutri-Score. Aby przybliżyć temat w maksymalnie prosty sposób, przygotowałam tekst dotyczący tego narzędzia w formie Q&A.

1. Czym jest skala Nutri-Score?

Nutri-Score jest uproszczonym systemem etykietowania żywności. Ma 5 stopni, które różnią się między sobą kolorami i oznaczeniami literowymi.

„A” oznacza produkt o wysokiej jakości odżywczej, natomiast „E” – produkt o niskiej wartości odżywczej.

Skala Nutri-Score ma być z założenia prostym i przejrzystym oznaczeniem. Klient, patrząc na opakowanie otrzymuje jasną informację na temat walorów zdrowotnych wybranego produktu.

2. Jakie produkty mogą być oznaczone tą skalą?

Oznaczenia Nutri-Score znajdziesz na wszystkich produktach oprócz wody. Można nią również oznaczać jednoskładnikowe produkty, choć pierwotnie przede wszystkim chodziło o ułatwienie oceny produktów o dłuższym składzie. 

3. Jak powstał system Nutri-Score?

Nutri-Score bazuje na systemie profilowania składników odżywczych, który został opracowany przez British Food Standards Agency (jest to wersja dostosowana).

4. Po co opracowano skalę Nutri-Score?

Z założenia skala Nutri-Score ma zapobiegać chorobom niezakaźnym, których występowanie silnie wiąże się z nieprawidłową dietą (cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego).

Ma ułatwiać podejmowanie lepszych decyzji żywieniowych również tym konsumentom, którzy nie są zainteresowani zdrowym stylem życia i w związku z tym nie czytają pełnych składów produktów żywnościowych.

5. Jak odbywa się kwalifikacja produktu do grupy?

Dany produkt otrzymuje punkty za składniki, które znajdują się w jego składzie.

Oceniana jest ilość (na 100 g produktu):

• energii (pułapka – wyjątkowo nie w kcal, a KJ) 
• tłuszczów nasyconych (g)
• cukrów (g)
• sodu (mg)
• błonnika pokarmowego (g)
• białka (g)
• owoców (g)
• warzyw (g)
• roślin strączkowych (g)
• orzechów (g)

6. Jakie są KONKRETNE zasady przyznawania punktów?

W wielu artykułach dotyczących  skali Nutri-Score w ogóle nie znajdziesz informacji o tym, jak te punkty są przyznawane. Oto jestem – ja i moje opracowanie!

Poniższe tabele odnoszą się do wszystkich produktów z wyłączeniem: napojów, serów, masła.

W ich przypadku używa się zmodyfikowanych wersji Nutri Score, które uwzględniają charakterystyczność tych grup produktów. 

opracowanie własne (Agnieszka Falborska)

Jak możesz zauważyć, za poszczególne składniki skala Nutri-Score przyznaje punkty. 

UWAGA – pułapki Nutri Score

Najpierw sprawdź, ile punktów uzyskujesz za „niekorzystne” składniki. Jeśli jest ich zbyt dużo, nie odliczasz „pozytywnych” punktów za białko! 

• Jeśli suma komponentów A jest mniejsza niż 11 punktów, ostateczny wynik wylicza się jako A – C (sytuacja z grafiki).
• Gdy ilość punktów z A przekracza lub jest równa 11, ale za ilość owoców, warzyw, orzechów i strączków produkt otrzyma 5 punktów, to ostateczny wynik również wylicza się jako A – C. Jeśli za ten komponent (owoce, warzywa, itd.) produkt otrzymał mniej niż 5 punktów, to ostateczny wynik = A – „pozytywne” punkty za owoce, warzywa, itd. oraz błonnik. Nie odliczasz wtedy punktów otrzymanych za ilość białka. 

Przykład obliczeń ze skalą Nutri Score

Batonik zbożowy z wiśniami firmy na N. – taki, co wygląda na zdrowego i wielu konsumentów uznałoby go właśnie za taki produkt.

A

Energia – 1568 kJ – 4 pkt

Cukry proste – 20,6 g – 4 pkt

Tłuszcze nasycone – 3,0 g – 2 pkt

Sól – 0,20 g (80 mg sodu po przeliczeniu) – 0 pkt

Łącznie: 10 pkt

C

Owoce, warzywa – ok. 3,2% – 0 pkt

Błonnik – 5,5 g – 5 pkt

Białko – 6,7 g – 3 pkt

Łącznie: 8 pkt

WYNIK OSTATECZNY: 2 pkt = B

Jak natomiast wygląda skład batonika?

Na drugim i trzecim miejscu znajdziesz syrop glukozowy i syrop cukru inwertowanego. Oprócz tych źródeł cukru mamy w batonie także ekstrakt słodowy jęczmienny, cukier, miód, melasę.

Patrząc wyłącznie na oznaczenie Nutri-Score i będąc mniej świadomym konsumentem pewnie pomyślałabym „spoko!”.
Widząc jednak skład, nie jestem już nastawiona tak entuzjastycznie.

7. Jak szybciej sprawdzić, jakie oznaczenie otrzymałby produkt w skali Nutri-Score?

Wartość odżywczą produktów sprawdzić też np. przy pomocy tego narzędzia. Po wpisaniu odpowiednich danych wskazuje, jak zostałby oceniony według skali Nutri-Score.

Kalkulator Nutri-Score

Uwaga – kolejne pułapki związane z Nutri Score 

Wskazane narzędzie nie uwzględnia wszystkich komponentów, które zgodnie z założeniem skali są brane pod uwagę.
W związku z tym może zaniżać ocenę niektórych produktów. Na razie nie znalazłam innego kalkulatora, który by umożliwiał automatyzację obliczeń.

8. Jakie są plusy i minusy skali?

Plusy skali Nutri-Score:

+ Ten prosty system oznaczeń może skłonić do zmian również te osoby, które dotychczas nie były zainteresowane zdrowym sposobem żywienia.

+ Te same grupy produktów zazwyczaj są w sklepach w jednej alejce/na jednej półce – nagromadzenie czerwonych znaczków w przestrzeni sklepowej być może skłoni część konsumentów do ich omijania.

+ Osoby o niskiej świadomości żywieniowej mogą właściwie „tu i teraz” rozpocząć realne zmiany.

Minusy systemu Nutri-Score:

– Skala Nutri-Score jest narzędziem uproszczonym, więc nie  jest idealną metodą oceny żywności i może stosunkowo pozytywnie oceniać produkty, które niekoniecznie określiłabym jako wartościowe.

– Raczej nie sprawdzi się w przypadku osób z wyższą świadomością żywieniową i może wręcz wpuszczać w maliny (przykład z batonikiem). Oznaczenie Nutri Score nie niweluje potrzeby czytania etykiety z tyłu produktu.

– W mojej opinii kryteria oceny nie są specjalnie wyśrubowane. Do otrzymania lepszej oceny czasem wystarczą niewielkie modyfikacje składu. Nie zawsze będą one polegały na usunięciu mniej pożądanych składników, tylko dodanie większej ilości tych z zielonej skali.

*Front-of-package food labels: A narrative review. Norman J. Temple

A jeśli interesuje Cię temat odżywiania, zdrowia i jedzenia, posłuchaj mojego podcastu dietetycznego.